Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Bir Havâssu’l-Kur’ân

Kur’ân-ı Kerîm’in bazı sözcük, ayet veya surelerinin belli bir düzenle okunduğunda veya yazıldığında kişinin amacına ve niyetine uygun sonuçlar veren etki ve özelliklerinden bahsedilmesi Havâssü’l-Kur’ân adı altında değerlendirilmiştir. Çok eski zamanlardan bu yana kaleme alınan Havâs kitaplarında Kur’ân-ı Kerîm’den sırasıyla seçilen ayetlerde kişiler için en yaygın tesir alanlarına değinilmiştir. Bu metinlerde sıklıkla sağırlık, zekâ geriliği, veba, nefes darlığı, pelteklik, akıl hastalıkları, baş ağrısı, kolay doğum gibi çeşitli durumlar için tedavi ile şöhret, mutluluk, zengin olmak, zor işleri başarmak, kısmet açmak, şeref ve itibar kazanmak, huzur bulmak gibi birçok konuda kişiye fayda sağlayacağı düşünülen durumlar anlatılmıştır.

Bu çalışma da eski bir Havâssü’l-Kur’ân metnine dayanmaktadır. Yazılış tarihi, kim tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edildiği, hangi kaynak metnin kullanıldığı gibi bilgiler eser içinde yer almamaktadır. Ancak gösterdiği dil özellikleri bakımından eserin erken döneme ait bir Eski Anadolu Türkçesi metni olduğu anlaşılmaktadır. Şimdilik tek nüshası bulunan Havâssü’l-Kur’ân, ayrıca halk inanışlarına, tıpla alakalı bazı terkiplere ve toplumun ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik unsurlara değinmesiyle dikkat çekmektedir. Böyle bir esere toplum nezdinde ihtiyaç duyulması doğrultusunda tercümesinin gerçekleştirilmesi basit ama faydalı bilgilere yer verilmesi onu sadece dinî özelliklere sahip bir metin olmaktan çıkartarak toplumun çok yönlü kültürel hafızasına ışık tutmasını sağlamaktadır.

Bu kitapta, sıradan kişilerin günlük hayatta karşılarına çıkan birçok zorluğa ayetler vasıta kılınarak çözüm aranmış, kimi zaman Kur’ân’da geçmeyen Türkçe dua ya da terkiplerle metin desteklenmiş; basit ama etkili anlatımlarla halkın dertlerine çözüm yolları sunulmuştur.