Mısır Romanına Eleştirel Bir Bakış (1914-1944)

Farklı coğrafî özelliklere ve farklı tarihi geçmişe sahip ülkelerin sırf aynı dili konuştukları ve aynı dilde eser verdikleri için Arap edebiyatı adı altında değerlendirilmesinin aksine; her ülke romanının kendi yerel renkleriyle farklılaştığı ve ele aldığı sorunsalların sosyal ve siyasi yapıdan beslendiği gerçeğinden hareketle, bu eserde sadece Mısır romanı ele alınmıştır.

Dinî inanç, siyasi tercih, norm ve geleneklerden oluşan toplumsal yapıyı kucaklayan Mısır romanı, Muhammed Hüseyin Heykel’in Zeyneb (1914) adlı eserinden itibaren kırsalda ve şehirde toplumun her katmanını karakterize etmiş, Mısır sosyal ve siyasi tarihinin not defteri olmuştur. Mısır romanını ve Mısır toplum yapısını anlamak, döneme hâkim fikrî dizini anlamaktan geçecektir. Tarihe mal olmuş olayların ardında yatan duygusal arka plan, değişimin sancılı yüzü ve Mısır insanının tarihi seyir içindeki tavrı, Mısır romanın derinliklerinde gizlidir.

Eleştirel bir bakışın sergilendiği bu çalışmada, edebiyat ve sosyoloji arasındaki ilişkiden yola çıkarak ilk örneklerinden itibaren XX. yüzyılın ilk yarısına kadar olan süreçte roman sanatının sorunsallaştırdığı sosyal ve siyasi gündeme işaret edilmiş, alt yapıyı oluşturan fikir hareketleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın temeyyüz eden özelliği, bu sorunsalları beslendiği yapıyla ilişkilendirerek ele almasıdır.