JEAN LEUNE (1889-1944)[1]

Tam adı Jean Victor Charles Edmond Leune, bilinen adıyla ise Jean Leune (kitapta Mösyö Leune olarak geçmektedir.), Balkan Harplerinde savaş muhabiri ve basın fotoğrafçısı, I. Cihan Harbi’nde Fransa ordusunda piyade ve havacı asker, harpten sonra Fransa’da yazar ve gazeteci, son olarak da II. Cihan Harbi’nde Fransa ordusunda Yedek Subay rütbesinde bulunan bir askerdir.

Jean Leune 1889 yılında Fransa’nın Aisne iline bağlı Saint-Quentin kentinde doğdu. Babası Alfred Leune annesi de Céline Blanche Daix’tir. Jean Leune 13 yaşında devlet bursu alarak Paris’in en prestijli okullarından Lycée Louis-le-Grand’da okumuş olup devamında Paris’teki Sarbonne Üniversitesi’nde tarih bölümü okuyarak 1912’de mezun oldu.

1912 yılında patlak veren I. Balkan Harbi’ne ve sonrasında da II. Balkan Harbi’ne L’Illustration gazetesinin savaş muhabiri olarak katıldı. -Şunu da söylemek gerekir ki harp başlamadan önce İstanbul’a, Giresun’a ve İzmir’e seyahatlerde bulundu.- Yunanistan’da bulunduğu süre içerisinde Kral Constantine’den Başvekil Venizelos’a, Yunanistan Prenslerinden Fransız Generallerine kadar üst mevkilerde bulunan isimlerle yakın ilişkiler içerisine girmiş olup Ali Reşad Bey’in de dediği gibi “Mösyö Leune, Yunanlıların hayat-ı hususiye ve resmiyelerinden Türkler aleyhindeki propagandalarına kadar her şeylerini pek yakından tetkik etti.”

I. ve II. Balkan Harpleriesnasında ise Yunanordusunda farklı seferlerde bulunarak hem gözlem yaptı hem de makaleler yazıp fotoğraflar çekerek gazetesinde yayınladı. Bununla beraber harpleri en yetkin şekilde takip edebileceği yerlerden biri olan Yunan karargâhından takip etti. Ayrıca Balkan Harpleri’nin nihayete ermesinden sonra döndüğü Paris’te “Dans les Balkans, 1912-1913: récits et visions de guerre” adlı kitaba Balkanlar’da edindiği bilgilerden hareketle katkıda bulundu. Kısa bir süre sonra da I. Cihan Harbi’nin patlak vermesiyle Fransız ordusunda Piyade Yüzbaşısı olan Leune, harbin başında Fransa’da kaldıktan sonra, Müttefiklerin Doğu Ordusu’na gönderildi. Burada öncelikle Mondros’ta gönüllü taburu kurmaya görevlendirilmekle beraber keşif uçuşları yaptı. Ardından Yunanistan’da Tayyare Teşkilatı’nın ıslahında vazifelendirilerek bir kez daha Yunanlılarla çok yakın ilişki içerisinde bulundu.

Harbin neticelenmesinden sonra Légion d’honneur’da Şövalye oldu. Havacılıktaki tecrübelerinden istifade ederek hava fotoğrafçılığı üzerinde yoğunlaştı. II. Cihan Harbi’ne kadar Fransa’da bulunduğu süre içerisinde daha önce edindiği ve tecrübe ettiği durumlardan istifade ederek kitap ve makaleler yayınladı.

1930 yılında bir müddet Le Temps gazetesinin muhabiri olarak Cezayir’deki Fransız sömürgeciliğinin yüzüncü yıldönümü için Cezayir’de birçok seyahatler etti. Burada koloniler lehinde yazılar yazdı. Buradaki görevi bitince tekrar Fransa’ya döndü ve yayın hayatına devam etti.

1939 yılında başlayan II. Cihan Harbi’nde Yedek subay olarak seferberliğe çağrılan Leune, Fransa’nın Almanya işgaline uğraması sonucu terhis edildi. Ancak 1943 yılında Vichy Hükûmeti “savunmaya zarar verecek eylemleri” yüzünden Leune’e bir yıl hapis ve 1.200 frank para cezası verdi. 1944 yılında Almanlar tarafından gözaltına alınarak tutuklandı ve toplama kamplarına gönderildi. En son Compiégne toplama kampından Buchenwald toplama kampına trenle nakledilirken boğularak öldü. Cesedi 15 Mayıs 1944’de Buchenwald krematoryumunda yakıldı.

1958’de Légion d’honneur, Jean Leune’un Fransa için öldüğü kabul ederek bunun için bir sertifika yayınlandı. Ardından da ismi Paris’te bulunan Panthénon’a Fransa için ölen yazarlardan biri olarak yazıldı.

Son olarak Jean Leune’un iki romanı olmakla beraber toplam altı tane yayınlanmış kitabı vardır. İlâveten L’Illustration gibi birçok gazetede yayınlanmış makalesi de bulunmaktadır. Ayrıca Balkan Harpleri dönüşünde eşiyle birlikte katkıda bulunduğu bir kitabı yukarıda zikretmiştik.

Eserleri:

1. Une revanche, une étape: avec les Grecs à Salonique par Athènes et la Macédoine, campagne de 1912, Paris, 1914, XVI+499 sayfa.
2. L’éternel Ulysse, ou la Vie aventureuse d’un Grec d’aujourd’hui, Paris, 1923, 327 sayfa. (Hazırladığımız eserdir.)
3. Le malfaisant, Paris, 1927, 241 sayfa.
4. Au temps des Vikings: Nora la blonde, vierge au bouclier, Nancy, 1928, 456 sayfa. (Roman)
5. Le miracle algérien, Nancy, Paris, 1930, 80 sayfa.
6. Les ailes ardentes, Nancy, Paris, Strasbourg, 1931, 380 sayfa. (Roman)

[1] Jean Leune hakkında çok detaylı çalışmalar olmamakla birlikte internet ortamında hayatı ve eserleri ile ilgili az ve öz bilgiler bulunmaktadır. Bunlardan biri Fransa Millî Kütüphanesi’nin data bölümünde bulunan kısa bilgiler ve eserleridir (bkz. https://data.bnf.fr/en/12744694/jean_leune/ Erişim Tarihi 07.08.2020). Bir diğeri Jean Leune hakkında İngilizce Wikipedia sayfasıdır ki buradaki biyografi için gayet iyi bir araştırma yapılmış ve referanslar gösterilerek metin oluşturulmuştur (bkz. https://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Leune Erişim Tarihi 07.08.2020) Son olarak ise Nikos D. Karabelas’ın Academia’daki sayfasında bulunan Jean Leune’nın Yunanca biyografisidir ki İngilizce Wikipedia sayfasındaki biyografi ile büyük ölçüde birbirine paraleldir (bkz. https://www.academia.edu/10651263/%CE%96%CE%B1%CE%BD_%CE%9B%CE%B5%CE%BD_Jean_Leune_1889_1944_ Erişim Tarihi 07.08.2020)